L’Assemblée Nationale vient d'adopter la loi d’orientation de l’éducation nationale. Sur invitation du ministre de l'Education Nationale et de la Réforme du Système Éducatif, la Coordination des Associations culturelles pulaar, sooninke et wolof (CAC) avait participé activement aux assises régionales et nationales à propos de la concertation sur la réforme de l’enseignement. Cette participation avait permis d’exhumer les travaux de l’ex Institut des Langues Nationales (ILN) et convaincu la majorité des participants de la nécessité de réintroduire les langues nationales pulaar, sooninke et wolof dans le Système éducatif national.
Par la suite, les différentes rencontres et correspondances échangées avec le ministre et les amendements proposés par la CAC à chaque étape du processus de rédaction de la loi, dont certains ont été retenus (article 7 relatif aux missions de l’école, Article 55 relatif à l’enseignement des adultes, certains alinéas de l’article 65 par exemple) ont permis de contribuer à son amélioration.
Ainsi, la Coordination des trois associations, au-delà des insuffisances et ambiguïtés que renferme cette loi, tout en regrettant la non prise en compte par le Parlement de certains amendements dans le texte final, considère que l’une de ses deux (2) principales revendications a été satisfaite, à savoir la réintroduction des langues nationales pulaar, sooninke et wolof dans le Système éducatif national, en tant que langues d'enseignement et de communication en plus de la création d’une « structure chargée de piloter la promotion et la mise en œuvre de l’enseignement de ces langues nationales ».
La CAC, tout en réaffirmant sa disponibilité à accompagner le processus selon ses moyens, invite le pouvoir à engager les moyens humains, matériels et financiers nécessaires, et l’ensemble des acteurs à apporter leur appui pour la réussite de cette orientation.
La CAC demande à l'ensemble des acteurs concernés par ce Projet, les Associations culturelles en premier, à poursuivre avec détermination leurs luttes afin de faire aboutir les autres revendications, en particulier l’officialisation des langues pulaar, sooninke et wolof.
Nouakchott, le 8 août 2022
La Coordination des associations culturelles
""""
بيــــــان
حول القانون التوجيهي
أقرت الجمعية الوطنية مؤخرا القانون التوجيهي للنظام التربوي الوطني، وقد شاركت منسقية الجمعيات الثقافية البولارية والسونينكية والولفية بنشاط في الاجتماعات الجهوية والوطنية للتشاور حول إصلاح التعليم، وذلك بدعوة من وزير التهذيب الوطني وإصلاح النظام التعليمي. وقد مكنت هذه المشاركة من استحضار عمل معهد اللغات الوطنية السابق وأقنعت غالبية المشاركين بالحاجة إلى إعادة إدخال اللغات الوطنية البولارية والسونينكية والولفية في نظام التعليم الوطني.
وقد ساهمت بعد ذلك في تحسين القانون مختلف اللقاءات والمراسلات التي تبادلتها منسقية الجمعيات الثقافية مع الوزير وكذلك التعديلات التي اقترحتها في كل مرحلة من مراحل عملية صياغته والتي تم اعتماد بعضها (المادة 7 المتعلقة بوظائف المدرسة والمادة 55 حول تعليم الكبار وبعض فقرات المادة 65، على سبيل المثال).
لذلك فإن منسقية الجمعيات الثقافية الثلاث – رغم أوجه القصور والغموض التي يشتمل عليها هذا القانون ورغم أسفها لعدم اعتماد البرلمان لبعض التعديلات في النص النهائي- تعتبر أن أحد مطلبيها الاثنين (2) الرئيسيين قد تمت تلبيته، وهو مطلب إعادة إدخال اللغات الوطنية البولارية والسونينكية والولفية في نظام التعليم الوطني كلغات تدريس وتواصل، بالإضافة إلى إنشاء "هيئة مسؤولة عن إدارة ترقية هذه اللغات الوطنية وتدريسها".
و منسقية الجمعيات الثقافية إذ تؤكد استعدادها لدعم العملية حسب إمكانياتها لتطالب السلطات بتخصيص الموارد البشرية والمادية والمالية اللازمة وتدعو جميع الفاعلين لتقديم دعمهم لإنجاح هذا التوجه.
وتطلب منسقية الجمعيات الثقافية من جميع الفاعلين المعنيين بهذا المشروع وخاصة الجمعيات الثقافية مواصلة نضالهم بعزم من أجل تحقيق باقي المطالب وعلى رأسها إضفاء الطابع الرسمي على اللغات البولارية والسوننكية ، والولفية.
نواكشوط ، 8 أغسطس 2022
منسقية الجمعيات الثقافي
"""""
Bayyinaango
Ko faati he sariya kuccam jaŋde
Suudu sarɗi ɓenninii sariya kuccam jaŋde ngenndi ndii. He dow bismaango Jaagorgal Jaŋde ngenndi e mbayliigu Tippudi Nehdi e Jaŋde, Jokkorde pelle pinal pulaar, sooninke e wolof tawtoraama haa timmi joɗle diiwaaniyankooje e ngenndiije jowitiiɗe he diisnondiral paatungal he mbayliigu jaŋde. Ngool tawtoregol ubbitiino golle Duɗal ɗemɗe ngenndiije (DƊNg), addani yimɓe heewɓe tawtoranooɓe ñalɗi ɗii jaɓde jojjugol naattingol ɗemɗe ngenndiije pulaar, sooninke e wolof nder Tippudi Nehdi e Jaŋde Ngenndi ndii.
Caggal ɗuum, kawritte keewɗe e ɓatakeeji e jokkondire baɗdaaɗe e jaagorgal ngal, kam e wasiyaaji ɗi Jokkorde pelle ɗee sakkitnoo he kala heen daawal binndugol sariya kaa, haa huunde e wasiyaaji ɗii teskaa (Kuulal 7 paatungal he doŋle ekkol oo, Kuulal 55 paatungal he jaŋde mawɓe, huunde e taƴe Kuulal 65, e yeru) mballitii moƴƴitinde mo seeɗa.
Nii woni, Jokkorde pelle ɗee, gaa gaa geɗe jawniiɗe kam e jilɓooje gonɗe he sariya kaa, kam fof kadi e sunaade ko Parlemaan oo waasi teskaade huunde e wasiyaaji baɗanooɗi he nder winndannde sakkitiinde ndee, ine heɓtini wonde gooto he hujjaaji ɗiɗi (2) dowrowi dallinannde pelle ɗee jaɓaama, hono naattingol ɗemɗe pulaar, sooninke, e wolof he nder Tippudi Nehdi e Jaŋde leydi ndii, no ɗemɗe jannginirɗe e no ɗemɗe jokkondiral nii, ko jiidaa e cosgol « njuɓɓudi kalfinaandi ɗowde ƴellitgol ɗemɗe ngenndiije kam e ciynugol jaŋde ɗee ɗemɗe ».
Jokkorde pelle ɗee, caggal teeŋtingol heɓaare mum wallitde oo silsil no doole mum potiri, ine ɗaɓɓi he laamu nguu nde waɗata heen yimɓe e kaɓirɗe e ngalu katojinaangu ngam moƴƴinde golle ɗee, ine ɗaɓɓa he denndaangal dillooɓe heen ɓee nde ngaddata heen ballal mum en mbele ko huccanaa koo ine laatoo.
Jokkorde pelle ɗee ine ɗaɓɓi he denndaangal woƴaaɓe ndee Eɓɓaande, tuggan maa ko adii fof pelle pinal ɗee, nde ɓeydata darnde e pellital nder hare haɓetee ngam yettinde hujjaaji goɗɗi ɗii, haa teeŋti noon e laawɗingol ɗemɗe pulaar, sooninke e wolof.
Nuwaasoot, ñalnde 8 juko 2022
Jokkorde pelle pinal
""""
DANTAXE
FI BE GA KATTA KILLIGEESUNDA
Jamaanen Sartinkan duŋe jamaanen maranden killigeesunda. Jamaanen maranden do xaranŋen killen faraaxunden sandigin xirinden kanma, wulliyinfeddu Fulle, Sooninke do Wolofo (WFJ) ñi, i ga tawe dingiron meeñiyu do jamaanen meeñiye fi be ga teŋana haqilafaraaxiye be ga saqa xaranŋen killen faraaxunde. I tawaye ke da gannin jamaanen xannun kan gollun bangandi, i kato tawaanon kamaaliyen toŋondini jamaanen xannu Fulle, Sooninke do Wolofon rondinden wajabindini jamaanen maranden kille.
Ken dangi falle, meeñiyu do safandu mefaraaxundu beenu ga ña, i do sandigin naxa, kun do meemandu beenu (WFJ) ga da i dabari, kille ke safanden bogu ta su, i ga tigiti i yogonu a su da a toxo (sarti 7 ken ga teŋana xaranran faarannaaxu. Sarti 55 be ga katta xirisun xaranŋunde, sarti 65 kuton yogonun missale), i kato tigitini kille faraaxunde.
Ken noxo, feddu ku sikki jokkinda, kontoyun do bitanbinnu beenu ga kille ke noxo, jigiranxose be ga sigi parleman ga ma tigiti meemandu yogonu masalankittilagare, jokkindan da a raga, i tirindindun xoton filli baane ken da butte mura ; xo fi be xo jamaanen xannu Fulle, Sooninke do Wolofon rondinde jamaanen marande killen noxo ; xo xaranŋundixannu do jokkindanlenxannu. Ken do “golliñanraxen gan xawa sikki do jamaanen xannun wuruginden do i xaranŋunden yaaxabande”.
Jokkinda (WFJ) da dukinnen koyi, a ga kille ke tunsini na a saxu i kitayu, a wa a muurunu fankan maxa, a na soro, yokku do xaalisiwajabinton bangandi kun do golliñaŋaanon na i deemanden riti kuudo kille ke ga genme.
Jokkinda (WFJ) da a muuru anniye ke golliñaŋaanon su maxa, wulliyinfeddun fanaanu, i ga jokkini do fanqe kuudo tirindindu kuttu kitande, a su da a toxo Fulle, Sooninke do Wolofon xannun dagandinde.
Nuwasooto, Uttu 8 Siine 2022
Wulliyufeddun jokkinda
"""""
Xamle
Jëm ci yoon jëmu
Ëttu ndawi réew mi yoonal na yoonu jëmu wu njàngum réew mi,ci fan yii nu génn. Ci ñaanu jawriŋ gi ñu denk njàngum réew mi,Lëkkaleb mbootaayi mboor ci réew mi pulaar,soninké, Wolof bokk nañu ci ndàjey weccànte xalaat yi amoon ci réew mi (ci diwaan yi ak ci péeyu réew mi). Jëm ci copite njàng mi. Bokk boobu màyoon na leen ñu leeral ligéey bi amoon ci daaray làkki réew mi fi nekkoon, ba ñi ëpp ci ña fa teewoon gëm ni war nañu duggalaat làkki réew mi ci njàng mi.
Ganaaw gi jokkoo yi am ak jawriŋ gi ak copite yi ñu ka xelal te yenn yi ñu nangu leen (Ponk 7aju ci jëmuy daara yi, Ponk 55 jëm ci njàngum màg ñi yenn bunt ci Ponk 65 ci misaal ) tàx na yokkute am ci yoon wi.
Koon lëkkaleb ñatti mbootaay yi, ganaaw yi doyul ak leerul ci yoon wi te di ñaawlu ni ëttu ndàwi réew mi nanguwul yenn copite ci jeexital wi, jàpp nañu ni benn ci ñaar yi ëpp solo çi yi mu doon laaj nangu nañu ka, te mooy duggalaat làkki réew mi pulaar, soninké, wolof ci tëralinu njàng mi,ñu doon làkk yu ñuy jànge te di ci jokkoo,yokk ci taxawal ab kureel gu yore yokkute ak jëmmal njàng ci làkki réew mi.
Lëkkaloo bi mungee yeesal taxawaayam ci ànd ak doxalin wii ni ka dooleem maye,di woo nguur gi mu def ci lepp lu mu laaj ci nit,ci jumtu,ci àllal,te jëfkat yi yepp mbootaayi mboor yi jiitu ci def ci seeni loxo ak pasteef ngir wóyal seen xeex ba am li ñu bëgg ràwatina li aju ci yoonal làkki réew mi pulaar,soninke, wolof.
Nuwaaksoot 8,ut 2022
Lëkkaleb mbootaayi mboor yi